Hiếu Tông tên thật là Chu Hựu Đường (朱祐樘), sinh vào ngày 30 tháng 7 năm 1470, là con trai thứ ba của Minh Hiến Tông Chu Kiến Thâm, mẹ là Hiếu Mục Hoàng hậu Kỷ thị, một cung phi xuất thân hàn vi, phong hiệu bấy giờ là Thục phi (淑妃). Khi đó, Hiến Tông có con trai với Vạn Quý phi và Đoan Thuận Hiền phi Bách thị nhưng cả hai đều chết sớm.

Theo một số truyền thuyết dã sử, lúc đó, trong cung có Vạn Quý phi, vốn được vua Thành Hóa hết mực sủng ái. Khi Vạn Quý phi sinh hạ cho vua một vị hoàng tử, bà càng nhận được ân sủng hết mực nhưng vị hoàng tử đó không may đã chết yểu khi chưa đầy 1 tuổi. Vốn là một người tính tình hiểm độc nên khi mất con, lòng dạ Vạn Quý phi càng trở nên “lang sói” hơn. Lo sợ người khác có thể cướp mất vị trí của mình, Vạn Quý phi lập dã tâm không để cho bất cứ phi tần nào được sinh con. Bà giết tất cả những đứa trẻ là con của Hoàng đế với các phi tần khác. Chỉ cần phát hiện phi tần nào mang thai, bà lập tức bỏ thuốc độc, ép phá thai, thậm chí còn giết chết người đó, thủ đoạn vô cùng thâm độc.

Thế nhưng số trời đã định, chỉ có một đứa trẻ thoát khỏi nanh vuốt của Vạn Quý phi chính là Chu Hựu Đường (Hoằng Trị Đế sau này). Với sự giúp đỡ của một thái giám thân tín và Hoàng hậu Hiếu Trinh Thuần, Kỷ Thục Phi đã khéo léo che giấu sự tồn tại của con trai mình trong suốt 5 năm trời mà không bị phát hiện. Khi thấy tình thế được cải thiện hơn, Chu Hựu Đường được xuất hiện. Sau khi các con của vua Minh Hiến Tông liên tục chết yểu, ông đã vô cùng đau buồn và hoảng loạn. Sự xuất hiện của Chu Hựu Đường như “nắng sau cơn mưa”, khiến Minh Hiến Tông vui mừng khôn xiết.

Đến lúc này, Vạn Quý phi muốn mưu sát Hựu Đường cũng không được nên bèn quay sang giết Kỷ Thục phi. Có lẽ cái chết của mẹ cũng như những cuộc tàn sát, tranh giành quyền lực chốn hậu cung đã trở thành nỗi ám ảnh thường trực trong tâm trí của Chu Hựu Đường. Vì vậy, ngay sau khi lên ngôi, Hoàng đế Hoằng Trị đã quyết định chỉ chung tình với một người vợ duy nhất.

Theo "Minh sử: Hiếu Tông bản kỷ" Chu Hựu Đường sinh vào tháng 7 năm Thành Hóa thứ 6, lúc ấy vì Vạn Quý phi đang được sủng ái nên không ai dám báo tin này lên hoàng đế. Sang năm sau khi Điệu Cung thái tử chết Hiến Tông mới biết , cho Chu thái hậu nuôi.Năm 1475, tháng 6 Thục phi Kỷ thị bạo bệnh qua đời. Tháng 11 cùng năm Chu Hựu Đường được lập làm Hoàng thái tử.